Huis te Blotinge of Hodenpijl te Rijswijk.

Locatie

Huis te Blotinghe ofwel Hodenpijl lag, op hoek van Laan te Blotinge en de Tulpstraat, op de plaats van de voormalige telefooncentrale. 

Grotere kaart weergeven

Ontstaan

Het is niet precies bekend wanneer het kasteel gebouwd werd, maar  wel, dat een zekere Simon van Haarlem het kasteel met omliggend terrein in 1329 van de grafelijkheid in leen ontving,

Geschiedenis 

Het Haarlemse geslacht "Te Blote vestigden zich in de 14de eeuw op het kasteel en is naamgever van het kasteel. Het bezit werd uitgebreid door samenvoeging van naastliggende percelen, zodat het grafelijk leen ten slotte omschreven werd als: "een woninghe mitter huysinghe mitter hofstadt ende 33 mergen landts in Rijswijk ende toebehoren."

Machteld van Heemskerk die met Dirk van Hodenpijl, was getrouwd kreeg het door vererving in bezit. Dirk van Hodenpijl droeg in 1384 zijn woning met 24 morgen land op aan hertogin Margaretha van Beieren, waarna hij het als leen terug kreeg. Vermoedelijk betrof het een recent gebouwd kasteel.

Als vergelding voor de moord op Aleida van Poelgeest werd zijn kasteel bezet en in 1393-1394, steen voor steen, tot het maaiveld afgebroken. Met behulp van een aantal Delftenaren bikte de Gorinchemse metselaar die met dit karwei belast was  , niet minder dan 706.000 stenen voor hergebruik af. Een groot aantal van deze stenen werd vervolgens nog gebruikt voor restauratie van het Binnenhof!

Niet lang na de sloop van kasteel Hodenpijl vond een verzoening plaats en kon Dirk van Hodenpijl zijn grondbezit in Rijswijk veilig stellen. Dirk bouwde het oude kasteel, hoewel de fundamenten nog aanwezig waren, niet meer op . Hij bouwde het nieuwe kasteel vermoedelijk   op de plaats van de voorburcht. Het was een vrijwel rechthoekig kasteel en bezat in de 17de eeuw twee torens. Het was aan drie kanten bebouwd, mogelijk ook aan de vierde kant maar dit moet dan voor 1720-1730 zijn afgebroken.

Het kasteel was bereikbaar over een stenen boogbrug met drie bogen en daarachter een houten ophaalbrug. De binnenplaats betrad men door een smalle poorttoren met trapgevel. Op de rechterhoek lag een zware ronde toren met enkele kleine ramen. Deze behoorde vermoedelijk tot de oudste delen van het kasteel. Tussen deze toren en de poorttoren lag een hoge vleugel met twee verdiepingen met in de 17de eeuw al een groot aantal ramen. Vermoedelijk de ridderzaal of woonvleugel. Het grote aantal ramen, van vrij grote afmetingen, wijst erop dat het kasteel zijn verdedigbare karakter verloren had en meer als buitenplaats fungeerde. De achterzijde had een lagere bebouwing, afgesloten met een meer hoekige toren. Op de binnenplaats waren, in de 18de eeuw, een groot aantal bomen geplant. Om het kasteel liep een smalle gracht. Een smalle sierlijke tuin in de Franse stijl was eveneens aangelegd.

De familie van Hodenpijl behielden het tot 1473  in leen.

Het huis was bezit van de familie Pijns van 1507 tot 1519

In 1519 kwam gedurende korte tijd het bezit in handen van Jacob Goudt, rentmeester-generaal van Noord-Holland en na hem kwam het kasteel Te Blotinghe in 1532 aan Jacob Benninck.

In de tweede helft van de 16de eeuw werd Zacharias Nobelaer beleend met Te Blotinghe. Het geslacht Nobelaer - oorspronkelijk uit Etten in Noord-Brabant - heeft lange tijd het kasteel bewoond, namelijk van 1590 tot 1715.

Het kasteel ziet er op gravures uit de jaren 1720-1730 nog redelijke uit maar het verval was al ingetreden. Door ouderdom en hoge onderhoudskosten, is het kasteel in slechte staat geraakt.

De Hodenpijl werd in 1746  beschreven als “een groot en ruim slot, met een ronde toren op de noordoostelijke zijde en een achtkantig torentje op de zuidwest hoek. Mitsgaders verscheidene uitstekken, trapgevels en andere bouwsieraden van den ouden tijd, doch merendeels aan het vervallen. Het wordt dan door eigenaar J. du Mede bewoond”.

Mietje Bules, weduwe van de laatste bewoner Jacob van Meede, verkocht het in 1757 voor afbraak. In 1785 werden de laatste restanten gesloopt.

Na de sloop werden ook de grachten gedempt. H. van der Kun, uit Rotterdam, komt door aankoop in bezit van het terrein van Blotinghe en het daarnaast gelegen Welgelegen. Op het kasteelterrein werden vier huisjes en een boerderij gebouwd. Een gevelsteen uit 1790,  met de letters –VDK- (waarschijnlijk verwijzend  naar een Van der Kun) geeft dit aan.

Van deze huisjes zijn er drie afgebroken, de laatste is met de haaks daarop staande kleine boerderij gerestaureerd en op de monumentenlijst geplaatst. Het complex ziet er uit als een boerderij van het krukhuistype. Het heeft hoog oplopende smalle ramen (in empirestijl met 8 ruiters) en een dito smalle hoge deur met bovenlicht. In het voorste deel is duidelijk een dwarshuis met melkkelder te herkennen, zichtbaar door twee kleine kelderraampjes. Het achterliggende huisje heeft een aantal zeer brede en grote ramen met 9 ruiters.

Tijdens opgravingen in 1955 vond men zware funderingen van het in 1394 gesloopte kasteel. Het vrijwel vierkante grondplan was 19 bij 19 meter met een muurdikte van tenminste 1,70 m. Op de westhoek stond de donjon van bijna 12 bij 12 meter met muren van 2,50 m dik. De binnenkant moet 6,50 meter zijn geweest. Op de zuidoost- en op de noordwest muur van de toren sloot een vleugel aan, waartegen weer een vleugel in zuidoostelijke richting liep, zo ontstond een U-vormig gebouw. Tussen de beide zijvleugels bevond zich een poortgebouw dat ongeveer 1,80 meter vooruitsprong. Tegen de noordoostzijde was een vierkante (trap)toren gebouwd met binnen afmetingen van 2,40 x 2,60 m. en in de oosthoek een ronde traptoren.

Bij archeologisch onderzoek op 26 maart 2001 werden de resten gevonden van het huis van Dirk van Hodenpijl, dat omstreeks 1380 gebouwd is en verwoest werd tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten in 1394. De vondst bestond uit muurwerk met een dikte van anderhalve meter, dat over een lengte van tien meter is blootgelegd. Het huis had een vierkante opzet en was omgracht. De hoofdtoren had een dikte van 2,5 meter. De gevonden muur behoort tot de ingangspartij. Naast het huis lag een tweede omgracht terrein waarop de bijgebouwen stonden. Op dat terrein werd omstreeks 1400 een nieuw groot huis gebouwd, dat later bekend werd onder de naam Huis te Blotinghe. Dit huis werd in 1757 gesloopt.

Alleen de naam Laan te Blotinghe herinnerd nog aan het vroegere kasteel, op de plaats van zijn grondgebied staat nu een voormalige telefooncentrale en het tennispark welgelegen.

Foto's 

(Haags- Gemeentearchief)

Prent   1:  Noordzijde anno 1665

Prent   2:  Noordzijde anno 1665

Prent   3:  Voorzijde anno 1720

Prent   4:  Oostzijde anno 1723

Prent   5:  Oostzijde anno 1730

Prent   6:  Zuidzijde anno 1730

Prent   7:  Noordzijde anno 1730

Prent   8:  Westzijde

Foto's 

(Beeldbank Rijswijk)

Prent    9:  Huis te Blotinghe  anno 1660

Prent  10:  Huis te Blotinghe voorzijde  anno 1729

Prent  11:  Huis te Blotinghe achterzijde anno 1729

Prent  12:  Huis te Blotinghe achterzijde anno 1729

Prent  13:  Huis te Blotinghe achterzijde

Prent  14:  Huis te Blotinghe

Prent  15:  Huis te Blotinghe

Foto's 

Foto   16:  Opgravingen anno 1955

Foto   17:  Opgravingen anno 1955

Foto   18:  Boerenwoning

Bronnen

Twintig eeuwen Rijswijk

Kastelen en buitenplaatsen in Rijswijk

Monumenten in Rijswijk

Kastelen in en om Den Haag

“ Oud Rijswijk” door A. Rodenburg

©2006 http://www.kasteleninzuidholland.nl

Google Maps 29-06-2008